Het is, om zo te zeggen, vijf minuten voor het christendom begint. Johannes de Doper tekent haarscherp de karaktertrekken van Jezus, en dus van zijn beweging. Zo loopt er een lijn vanuit dit evangelie rechtstreeks naar ons toe, als het tenminste nog goed ligt met het christendom. Aan de hand van twee karaktertrekken kunnen wij uitmaken of er bij ons nog sprake is van christendom of niet.
Het verwonderlijke is dat dit evangelie ons heel andere normen geeft dan die wij gewoonlijk gebruiken. Wij meten het christendom nogal statistisch: het aantal kerken, kapellen, het aantal kerkbezoekers, religieuzen, priesters en pastoraal werkers. Toch zijn dat secundaire normen. Johannes de Doper, die het christendom aankondigt, geeft als norm de karaktertrekken van de stichter van het christendom. Hij formuleert ze in heel bijbelse beelden: Jezus is als een lam en hij bezit de geest als een duif.
Zie het Lam Gods, zegt hij. Wij zijn zo gewend aan deze uitdrukking dat wij er ons niet over verwonderen dat zoiets van Jezus gezegd wordt. Wij denken er geen ogenblik over na wat er eigenlijk gezegd wordt als aan ons wordt verkondigd: zie het Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld. Maar toen Johannes dit voor het eerst zei lag dat heel anders. Dat was nog nooit van een mens gezegd. En natuurlijk heeft Johannes toen gedacht aan wat de Bijbel over het Lam zegt. En dat is in het boek van de uittocht. Daar neemt het lam de plaats in van mensen die eigenlijk zouden moeten sterven. Als namelijk het bloed van het lam op de deurpost was gestreken, dan ging de engel des doods aan dat huis voorbij. Johannes heeft ook gedacht aan de profeet Jesaja waar het lam wordt beschreven als geweldloos, en zachtmoedig. Dat is dus het eerste en voornaamste kenmerk van Jezus: de bereidheid om zijn leven in te zetten voor anderen; en de bereidheid om geweldloos en zachtmoedig te zijn.
Het tweede kenmerk. Hij bezit een geest, die als een duif op hem neerdaalt. En toen hij dit zei, heeft Johannes natuurlijk gedacht aan het scheppingsverhaal. Daar staat dat de aarde, onze samenleving dus, ongeordend was, een chaos, volkomen leeg, zonder licht en zonder vrede. Maar de geest van God zweefde over die chaos en bracht orde, volheid, licht en vrede.
Johannes heeft natuurlijk ook gedacht aan die duif die na de zondvloed een vredestak kwam brengen aan Noach.
Die geest rustte op Jezus, en bleef op hem rusten.
Nu weten we welke de normen zijn, waar christenen zijn en waar niet. Waar mensen bezield zijn met de geest van het lam. Dus waar mensen bereid zijn hun leven in te zetten voor anderen, zachtmoedig en geweldloos; kortom: waar mensen in dienende liefde voor elkaar in willen staan: daar kun je van christenen spreken. En waar mensen chaos, ruzie, duisternis en oorlog te lijf willen gaan met vredelievendheid: daar is christendom.
Deze mentaliteit is duidelijk anders dan wat wij soms horen. We horen wel eens zeggen: het leven is hard, en daarom moeten we hard zijn, daarom moeten we voor onszelf opkomen. We horen vaak: niet goedschiks, dan maar kwaadschiks; wie niet horen wil moet maar voelen. En we hebben vaak de neiging om te zeggen: dat zal ik je betaald zetten. Dat hoef ik niet te pikken.
Dit evangelie geeft de kenmerken van Jezus en van een christen. Voor alle problemen en voor alle ruzies die daaruit voortkomen, is er deze oplossing: zie het Lam Gods en ik zag de heilige Geest als een duif op hem neerdalen en op hem blijven rusten.
Vermoedelijk zullen wij moeten antwoorden op de vraag of wij christenen zijn of niet: Ja, soms zijn wij het. Soms ook niet. Als wij er maar voor zorgen dat wij steeds méér christen worden. Dan zegt het aantal kerkbezoekers tenminste iets...