Het is een heel mooi verhaal dat we vandaag in het evangelie voorgeschoteld krijgen, een gekend stukje ook, want het is ook het evangelie van Maria Lichtmis. Het ritueel van het kind aan te bieden aan de Heer, doet sommige mensen denken aan ons doopsel, maar heel veel gelijkenisssen zijn er niet, behalve dan dat het gaat om een ritueel bij pasgeborenen. Dat er in zowat alle godsdiensten een ritueel is bij pasgeborenen, toont hoe 'heilig' de geboorte van een kind is, het is voor veel koppels een van de weinige momenten waarop God even om de hoek komt kijken. Bij Jozef en Maria is het wel even anders. Ook al weten we vrij weinig over Maria en Jozef, toch zijn we vrij zeker dat het gelovige joden waren. Of ze zo devoot waren als de traditie ons wil doen geloven, is nog een andere vraag. Het ideaalbeeld dat geschetst wordt van de wat wij dan de heilige familie noemen, zal misschien nooit de eerste prijs winnen qua realistisch gehalte, toch heeft het een hoge voorbeeldfunctie. Misschien had het, omwille van dat laatste, toch beter wat realistischer geweest zodat gewone stervelingen als ik en u er zich zouden in herkennen.
Laat mij toch beginnen met te zeggen dat de heilige familie zoals de Bijbel ze ons letterlijk beschrijft, niet bepaald welkom zou zijn in de conservatieve vleugel van onze geloofsgemeenschap. Maar de vraag is natuurlijk of we de letterlijke lezing moeten volgen. Was Maria zwanger voor haar huwelijk of is dit een manier om te zeggen dat God achter dit leven steekt? Wie zal het zeggen? Zoals bij de meeste joodse koppels in die tijd, zal het huwelijk tussen Jozef en Maria ook wel geregeld zijn door de twee families. Wij vinden dat raar, maar voor sommige mensen lijkt het te werken. Als je er in slaagt je eigen ego even opzij te zetten en probeert er het beste van te maken met de persoon die je is toegewezen, dan kan dat wel werken. Voor zover de Bijbel ons een inkijk geeft in het leven van Jozef en Maria, lijkt het te gaan om een gewoon koppel, bestaande uit twee brave en vrome mensen. Mensen zoals er twaalf in een dozijn zijn dus. Het is bij die gewone mensen die compleet niet opgevallen zijn in de grote wereldgeschiedenis dat God redding wil brengen. Dat is al een mooi gegeven. En dan komt de dag dat Jezus opgedragen wordt aan de Heer. Hoe mooi het ritueel ook is, de woorden die er uitgesproken worden zijn niet niks. Enerzijds beschrijven ze dat Jezus een belangrijk iemand is, anderzijds krijgen ze meteen ook te horen hoe pijnlijk dit zal zijn voor hen. Ieder mens die in hoofdberoep ook nog eens ouder is, beseft hoe pijnlijk dit is. Elke mens heeft het beste voor met zijn kind, heeft dromen en ambities voor dat kind. In veel gezinnen van vandaag komt men er maar na enkele conflicten en botsingen toe te beseffen dat een kind zijn eigen weg wil gaan en niet geboren is om de dromen van ouders waar te maken. Jozef en Maria wordt die illusie onmiddellijk ontnomen. Dit kind is niet hun kind maar eerst en vooral kind van God dat door het leven niet zal gespaard worden, ook al doet Hij grootse dingen.
Hoe zwaar dit ook moge zijn voor Jozef en Maria, voor ons zit er toch goed nieuws in. Ik ga me bijna schuldig voelen als ik dit schrijf, maar het is zo. Het is maar omdat Jezus licht bracht in onze duisternis, dat Hij zelf in de diepste duisternis lijkt te eindigen. Lijkt, want God is er gelukkig ook nog. Volgens Simeon zal Jezus een licht zijn voor de heidenen, de niet-joden, wij dus. Maar in een adem zegt hij ook nog dat hij een omstreden teken zal zijn. Misschien zal Jezus in veel gezinnen vooral dat laatste zijn, maar is Hij voor ons gezin ook nog een licht? Doorbreekt Hij in ons gezin de duisternis van eenzaamheid, van vooroordelen, ziekte, lijden? Is Hij voor ons gezin het licht dat er voor zorgt dat elk leven binnen dat gezin kan groeien en bloeien? Heeft Hij ons gezin doordrongen van waarden als geloof in jezelf, in de anderen, in God? Of beter nog: is die Jezus deel van ons gezin of is het iemand die we alleen maar eens zien bij speciale gebeurtenissen? Het gezin van Nazareth, dat blijkt uit de evangelies, komt op de achtergrond opdat Jezus steeds meer op de voorgrond kan komen. Toch is er altijd de steun van Jozef en Maria geweest, ze hebben Jezus niet omgepraat om een veiligere weg in te slaan. Voeden wij onze kinderen ook zo op? Leren we hen dat ze moeten opkomen voor de gepeste in de klas of raden we hen aan zich er niet mee te moeien? We doen dat laatste niet met slechte bedoelingen, we willen het beste voor ons kind. Los van de vraag wat het beste is, laten we op dat moment Jezus niet toe in ons gezin omdat Hij in de noodkreet van een gepeste bij ons geen gehoor vindt. Leren we hen geen geweld met geweld te beantwoorden of moeten ze opkomen voor zichzelf en terugslaan? En zo kan ik nog veel voorbeelden geven. Belangrijkste vraag is echter nog niet gesteld: leren we hen Jezus kennen? De echte Jezus, geen dwingeland die je vrijheid onnodig beknot, maar Iemand die er altijd voor je wil zijn, ook al willen zij er misschien nog niet zijn voor Hem. Laten wij onze kinderen zien welk geschenk het geloof voor ons is? We mogen hen daarbij niet verplichten het ook mooi te vinden, neen, we getuigen gewoon.
Het gezin van Nazareth stond achter Jezus, ook als Hij wegen insloeg waarvan iedereen wist dat ze weerstand moesten oproepen. Kunnen wij als gezin ook die keuze maken? Niet dat we een supervrome familie moeten worden die ze binnen enkele jaren onder een stolp zetten, maar wel dat ons gezin probeert om mensen te laten leven, volop zelfs. Niet alleen de mensen uit dat gezin, die natuurlijk ook, maar ook de mensen uit onze omgeving. Dat betekent dat we ons verzetten tegen alles wat dodend en mensonterend is. We doen dat niet zomaar, maar vanuit de diepe overtuiging dat we geroepen zijn mensen graag te zien als een antwoord op Gods onvoorwaardelijk liefde voor ons. Dat is ons offer als we onze kinderen willen opdragen aan de Heer.
Tot slot nog dit: als ik het heb over het gezin, dan denken we uiteraard aan het traditionele gezin: man, vrouw, kinderen. Ik denk eigenlijk iets ruimer: ook homo's en lesbiennes met kinderen vormen een gezin, wedersamengestelde gezinnen ook, mensen die gewoon samenleven zonder gehuwd te zijn... Overal waar mensen proberen ruimte te scheppen voor anderen om er in thuis te komen, noem ik een gezin. Ik wil daarmee niet het huwelijk in vraag stellen, ik meen alleen dat er verschillende wegen zijn die tot geloof kunnen leiden, we hoeven niet allemaal de autosnelweg te kiezen.