Beste vrienden, een van onze best gekende Leuvense professoren in Kerkgeschiedenis staat bekend voor zijn ietwat cynische humoristische uitspraken. En één van die uitspraken heb ik bijzonder goed onthouden. Op een keer had hij het over de Heilige Helena, de moeder van de Romeinse Keizer Constantijn de grote. De Heilige Helena had van haar reizen naar het Heilig land allerlei relikwieën meegebracht.
Het “echte” kruis van Christus had ze gevonden, en ook de windels waarmee Maria het kind Jezus had verschoond, en die ge nu nog in Wenen kunt gaan bewonderen, werden door haar meegebracht.
Dat ontlokte onze professor het volgende commentaar: “Weten jullie, de Heilige Helena leed aan een acute wonderverslaving”, en hij ging verder “ze was zo verslaafd aan wonderen dat ze uiteindelijk zelfs de steen heeft gevonden die door de bouwlieden werd verworpen.”
Nu weet ik toch echt niet meer hoe ernstig hij dat meende, en of die fameuze steen die door de bouwlieden werd verworpen misschien echt ergens als relikwie werd vereerd, maar in die tijd, verlangde men blijkbaar zo zeer naar herinneringsstukken en heilige voorwerpen, dat men die relikwieën in duizenden stukjes verdeelde en over de ganse toenmalig gekende wereld verspreidde.
Ik zou er echt niet van opkijken indien een of andere Amerikaanse nieuwszender, zoals die in onze tijd op zoek zijn naar de nauwkeurige ligging van het aards paradijs of naar de laatste resten van de Ark van Noe, een grote expeditie op touw zou zetten om ook die “steen die door de bouwlieden werd verworpen” terug te vinden. Dat dat totaal idioot zou zijn, dat is toch voor iedereen duidelijk. Dat die “steen die door de bouwlieden verworpen werd” gewoon een beeld is voor Jezus Christus, voor de verrezen Heer, die tot hoeksteen voor het ganse Rijk Gods werd, dat weten we allemaal. Dat ligt eigenlijk toch ook voor de hand. Alleen wie niet achter de eigenlijke betekenis van die tekst vraagt kan daar een echte steen in zien. Maar, als maar meer mensen houden zich alleen aan de letterlijke betekenis van de woorden, en denken dat het geloof op instorten staat wanneer niet alles letterlijk zo heeft plaatsgegrepen zoals het in de Bijbel beschreven staat.
Ik kan het haast niet geloven, maar het blijkt dat de meerderheid van de Amerikaanse gelovigen er weer volledig van overtuigd is dat de wereld in exact zes keer vierentwintig uren is geschapen en dat alle wetenschappelijke ontdekkingen dienaangaande onzin zijn. Ik kan gewoon niet geloven dat al wat de mensen in de loop van eeuwen hebben ontdekt en onderzocht zomaar zou worden weggeveegd. Ik kan me dat gewoon niet voorstellen, want ons geloof zou er veel armer door worden. Wat heb ik aan enkele versteende balken van de Ark van Noah? Het gaat toch alleen maar om datgene wat God mij in dat verhaal wil vertellen. Wat heb ik eraan om nauwkeurig te weten hoe de aarde is ontstaan, wanneer het er toch alleen maar om gaat dat God mij wil laten begrijpen wat het voor mij betekent om zijn schepsel te zijn, en dat we die schepping als hoogste goed van de Schepper zelf hebben gekregen.
Het buitengewone aan het hedendaagse christendom is toch juist dat we dat enge Middeleeuwse denken achter ons hebben gelaten. Waren het niet juist die letterlijk genomen, misbegrepen teksten uit de Bijbel die de mensen ertoe hebben gebracht om te geloven dat God het verbranden van ketters, het uitroepen van een heilige oorlog, of het oproepen tot kruistochten, goed zou keuren?
Is het niet kenmerkend en fataal dat er juist daar weer van een nieuwe kruistocht wordt gesproken waar de Bijbel letterlijk wordt genomen en men niet meer naar de diepere betekenis van het Bijbelverhaal kijkt? Juist om die achterliggende diepere betekenis gaat het toch, niet om het letterlijke woord. Wie aan het letterlijke woord vastkleeft verliest de diepere betekenis dikwijls uit het oog;
De steen, die door de bouwlieden werd verworpen, en die cynische opmerking van onze Leuvense professor over de ontdekkingen van de Heilige Helena, op zoek naar die steen, is daarvan een voorbeeld. Wie aan de letterlijke betekenis blijft kleven, die loopt altijd het gevaar dat hij naar stenen gaat zoeken, waar het er uiteindelijk toch om te doen is Christus te vinden. Amen