Weten we de wegwijzers nog staan en volgen we de juiste richting?
Het verbond van de Sinaï
Deze derde zondag van de veertigdagentijd herinnert Mozes ons vanop de berg Sinaï aan de levensgeboden die hij van God heeft ontvangen om het volk van Israël te leiden op de tocht. Ze bevatten de droom van God over zijn volk en over de wereld. God verwacht dat het volk hem erkent en eert, dat het in vrede en harmonie leeft met elkaar, dat wij zorgen voor een wereld zonder moord en geweld.
De levensgeboden zijn wegen tot geluk en harmonie.
Zij vertrekken van uit de liefde en de zorg die God heeft voor zijn volk. En die zich vooral heeft geuit bij de bevrijding uit Egypte.
Het zijn tien levenswoorden, waarvan de eerste drie betrekking hebben op onze verhouding tot God en de volgende op onze verhouding tot de medemens. Daarin klinkt vooral de roep om het leven te eerbiedigen. Dood niet, geef geen ergernis.
Maar de eerste bladzijden van de Bijbel spreken al van doodslag. Zolang er mensen zijn, zullen er conflicten zijn. De voorbije maanden krijgen wij dagelijks beelden van doden, slachtoffers van oorlog in Oekraïne, de strijd tussen Hamas en Israël. Er gaat geen week voorbij zonder berichten over doden door drugbenden. De mens is het wezen dat instrumenten en middelen heeft ontworpen om te kwetsen en te doden: het mes en het geweer, munitie en atoombom, drugs en vergif.
De kranten vinden meer stof in wat verkeerd loopt dan in wat goed gaat. Fakenieuws, corruptie, woordbreuk, partnergeweld, geldzucht.
Zijn we consequent in ons doen en laten? Komen onze woorden en daden overeen? Of volgen we de moralist die van princiepen houdt, stevig genoeg om erop te zitten, hoog genoeg om eronder te lopen?
Geboden om te leven, ze lijken zo klein geschreven. Onze tijd heeft weinig of geen aandacht voor de verhouding tot God. De eerste drie geboden lijken vergeten en niet meer gelezen. Maar voor joden en christenen zijn alle geboden met elkaar verbonden. God is de eerste en dankzij God mag geen mens over een ander heersen.
Op het tempelplein
De ark van het verbond met de twee stenen tafelen werd in de tempel bewaard. Zij zijn verdwenen bij de verwoesting van de eerste tempel. Maar de heropgebouwde tempel bleef herinneren aan de aanwezigheid van God.
Zoals elke jood is Jezus opgetrokken naar de tempel in Jeruzalem. Volgens de synoptici is Jezus pas bij het einde van zijn openbaar leven in Jeruzalem. Volgens het evangelie van Johannes is Jezus meermalen naar Jeruzalem geweest. Van bij zijn eerste contact aldaar is er een conflict geweest in de tempel en krijgen we het ongewone beeld van Jezus die verontwaardigd is om al het gesjacher dat rond de tempel gebeurt (Joh. 2,13-25). Jezus zorgt voor opschudding. Hij verrast door een scherpe taal en met de zweep in de hand. Het was een profetisch teken, dat weliswaar geen tegengeweld uitgelokt heeft, maar gevolgen heeft om hem later aan te klagen als de man die tempel wou afbreken. Jezus reageerde omdat de ijver voor Gods hem bezielde (ps. 69). Een reactie omdat zij de blik op God verlaten hebben.
Reinigen
Jezus reinigt de tempel zodat deze opnieuw een plaats van gebed kan worden. Hij geeft aan dat hij zelf de nieuwe tempel is. Hij zal lijden en sterven en de derde dag verrijzen als een nieuwe tempel.
De veertigdagentijd nodigt uit om deel te nemen aan deze reiniging. Met de lente in aantocht begint de paaskuis in de woning. Een ploeg vrijwilligers zorgt voor de paaskuis in het kerkgebouw. Maar ook in eigen hart en ziel, in onze tempel is een reiniging nodig. We kunnen ballast over boord werpen.
De veertigdagentijd kan ook voor ons een tijd van reiniging worden zodat wij ons opnieuw oriënteren met aandacht voor God, voor onszelf, voor de naaste, voor de medemens en de natuur.
Het uitdagend woord van Paulus
Wij moeten onze blik reinigen om God aan het werk te zien in Jezus, de gekruisigde. Het woord van Paulus klinkt hard. Hij richt het tot zijn gemeente in Korinthe. Het ligt niet voor de hand om over een kruis te spreken. Jezus heeft het lijden niet gezocht, maar hij heeft het aanvaard Het is een teken geworden van zijn trouw. Het is goed dat wij beseffen dat het kruis weerstand oproept. Wij blijven wel worstelen met de woorden van Paulus: “Christus is Gods kracht en Gods wijsheid. De dwaasheid van God is wijzer dan de mensen en de zwakheid van God is sterker dan de mensen.” Gods levensgeboden opvolgen kan lijden teweegbrengen.
We vinden Gods wijsheid in een mens die zijn leven heeft gegeven.
Daarom durven we bij het volgen van de kruisweg deze woorden uitspreken: “wij aanbidden U, Christus, en loven U , omdat gGj door uw heilig kruis de wereld verlost hebt.”
(Over de levensgeboden en de tien wegwijzers zie Het Geloofsboek van de bisschoppen van België, geschreven na het pausbezoek van paus Johannes Paulus II in 1985)
- Enig zijt Gij, God, onze Vader,
enig is uw beeld, Jezus de Heer. - Heilig is voor ons uw Naam,
heilig is voor ons uw eer. - Uw Pasen, ook voor ons voorspeld,
vieren wij op elke zondag. - Uw liefde, aan ons doorverteld,
eren wij in vader en moeder. - Met uw eerbied omringen wij
het leven, aan ons toevertrouwd. - Als man of vrouw eerbiedigen wij
de taal van het lichaam en uw trouw. - Onze zorg voor wat rechtvaardig is,
is beeld van uw gerechtigheid. - Onze eerbied voor wat waarheid is,
toont de naaste uw betrouwbaarheid. - Zuiver, Geest van God, ons hart
en maak onze liefde echt. - Maak ons meer aan U
dan aan elk bezit gehecht.