Jezus ging de voeten van zijn leerlingen wassen. Zou dat ook zoiets zijn? Zou het een poging zijn om onze sympathie te winnen? Nee, toen Jezus de voetwassing deed was dat een symbool van zijn vernederende kruisdood, en tegelijk een symbool van zijn onbegrensde liefde.
Jezus heeft zijn leven lang naar dit uur toegeleefd. Op de bruiloft van Kana zei Hij tegen zijn moeder: ‘Mijn uur is nog niet gekomen. Toen ze een aanslag op Hem wilden plegen, was niemand in staat de hand aan Hem te slaan, omdat ‘zijn uur nog niet gekomen was Als Jezus aan dat uur denkt, wordt hij bang, en komt bij Hem de vraag op: ‘Wat moet Ik nu zeggen: Vader red Mij uit dit uur?' Nee, want daarom ben Ik tot dit uur gekomen. Omwille van dat uur is Hij mens geworden. Het wordt het uur van de vervulling van zijn levenstaak.
Hij vermoedt wat dit uur hem zal brengen. Hij is er doodsbang voor, omdat dit uur het uur van de diepste duisternis en van de diepste vernedering zal zijn. Van de andere kant verlangt hij naar dit uur, omdat dit het uur zal zijn van zijn verheerlijking. Hij hunkert naar dit uur, omdat in dit uur zijn liefde voor de mensen tot het uiterste zal gaan. Het is het uur van zijn dood en verrijzenis. Om ons hiervan bewust te maken zegt Johannes aan het begin van het stuk over de voetwassing: Jezus wist dat zijn uur gekomen was. Het uur, waarin hij zijn leven af zal leggen als een kleed, en het weer aan zal trekken als een kleed.
Het uur vangt aan met een geladen symboliek. Jezus legt inderdaad zijn kleed af. Niet minder diep van betekenis is het feit dat Johannes hier vermeldt dat de duivel het verradersplan reeds aan Judas had ingegeven. Tegen deze achtergrond van liefdeloosheid krijgt het symbool dat Jezus nu gaat stellen zijn volste betekenis. Hij gaat de voeten van de apostelen wassen.
Dit is zo'n vernederende slavendienst dat zelfs een joodse slaaf dit nooit hoefde te doen: hier zocht men een heidense slaaf voor uit. En nu gaat Jezus dit doen. In dit symbool drukt Jezus de meest wezenlijke betekenis van dit beslissende uur uit. Zijn vernederende slavendood, waarin hij door de mensen veracht zal zijn. En om dit te laten zien én om te laten zien dat hij dit alles zal doen uit pure liefde voor de mensen, gaat de God-mens zich oneindig diep bukken en wast de voeten van zijn leerlingen.
Petrus weigert dit te ondergaan. Hij heeft er een nobel motief voor. Dat had hij ook toen hij protesteerde toen Jezus zijn lijden voorspelde. Eigenlijk had Petrus het sindsdien moeten begrijpen, dat zijn Meester een lijdende Messias zou zijn. Maar Petrus kon dat niet begrijpen, toen niet en nu niet. Daarom weigert hij deze slavendienst van Jezus. Maar als hij dit weigert, dan weigert hij de liefde van de gekruisigde. En dat is verschrikkelijk. Wie deze liefde weigert is een verloren mens. Hij heeft geen deel aan de Heer. Hij tekent zijn eigen doodvonnis.
Daar kunnen wij een beetje van meepraten. Een symbool van liefde kun je niet straffeloos afwijzen. Als een jongen de kus van zijn meisje afweert dan besterft die kus op haar lippen en sterft haar liefde voor hem op hetzelfde moment. Als iemand jou een hand wil geven om het weer goed te maken en je weigert die hand, dan verstijft die arm, dan keert de liefde zich om en bevriest tot een kille zakelijkheid.
Hoe komt dat? Omdat een kus meer is dan het drukken van twee lippen op een mond. In dit gebaar is de liefde zelf aanwezig. Omdat een uitgestoken hand meer is dan een uitgestoken hand: in dit gebaar is de vraag om vergeving zelf aanwezig. Je kunt het niet zien, maar het is er wel degelijk. En als Jezus de voeten wast van zijn apostelen, dan is daar meer dan het gieten van water over stoffige voeten. Daar is de liefde tot het uiterste van een gekruisigde mens. Als je dat afwijst, wijs je zijn kruisliefde af. Als je dat afwijst, moet zijn liefde verstijven. Als je dat afwijst, zul je geen deel hebben aan de Heer.
Er is nog iets. In dit symbool van de voetwassing laat Jezus zien hoe hij ervoor gekozen heeft vrijwillig de diepste vernedering voor ons te ondergaan. Dit is grenzeloze liefde. En van die liefde zou je zeggen: die kun je alleen maar bewonderen, maar niet navolgen. En toch moet dat. Jezus zegt het zelf. Wij moeten elkanders voeten wassen, zegt hij. En als hij onze voeten wast, dan giet hij meer uit dan water over onze voeten. Dan giet hij zijn liefde uit, zijn liefde tot de dood. Dat moeten wij nadoen. Onze liefde over elkaar uitgieten. Dat is veel. Misschien voorlopig te veel voor ons. Toch zal het uitgieten van onze liefde het bewijs zijn dat wij christen zijn. Wie nooit zijn hoofd kan buigen en kan zeggen: sorry, het spijt me, die moet zich eigenlijk geen christen noemen. Jezus heeft wel dieper gebogen dan alleen zijn hoofd, toen hij ons de voeten ging wassen.