Het enige noodzakelijke

 

In het museum Hospice Comtesse te Rijsel hangt een schilderij van het bezoek van Jezus bij Martha en Maria. Kunstschilder Jan Fyt heeft nogal veel vruchten en spijzen op de tafel gelegd. Ik kan begrijpen dat Jezus zegt: het is veel te veel. Een beetje ervan is genoeg. Wij kunnen het toepassen op de hedendaagse rijke buffetten, waar genodigden zich kunnen aan te goed doen. Hebben we zoveel nodig? De consumptie maakt in de reclame de indruk dat alles wat ze aanbevelen nodig is voor ons comfort en ons geluk. Veel dingen kunnen we missen. Een mens is niet ongelukkig wanneer hij het roken laat en matig is met alcoholische drank en niet in alles de mode volgt. Jaren hebben mensen geleefd zonder de drugs die zoveel schaden. Wat is er nodig, un peu de poivre, un de sel?

Wat is er nodig? Geluk! Maar wat houdt dit in? Wanneer zijn we gelukkig? Wanneer we ons bemind weten en anderen gelukkig kunnen maken.

Bij Pieter Aertsen, een Nederlandse schilder over het zelfde onderwerp - Christus in het huis van Martha en Maria -, staan drie gedekte tafels. Bij hem is er nog meer volk, allicht de apostelen die meegekomen zijn. Opvallend is de witte lelie vooraan op het schilderij. Die verwijst naar de achtergrond, waar Maria van Bethanië en Maria, de moeder van Jezus, bij Jezus zitten en luisteren naar zijn woord. De schilder geeft meteen duidelijk zijn uitleg van en voorkeur bij het tafereel, door Lucas voor het eerst geschilderd, het contemplatieve leven tegenover de drukte van Martha.

Martha is in de weer, Maria luistert. Het is niet zo zeker dat Lucas die twee tegenover elkaar wil stellen. Lucas heeft de Handelingen van de apostelen geschreven en daarin zowel de waarde van de verkondiging als deze van de diaconie en de tafeldienst erkend. Door over de rol van beide zussen te schrijven, bewijst hij opnieuw zijn aandacht voor de vrouw in de kerk. Toch is er enige rivaliteit tussen de twee zussen. Martha betrekt Jezus daarin. Het is gewaagd om zich te mengen bij ruzies in families, bij ruzies onder zussen. Bij een erfeniskwestie trekt Jezus er zich niets van aan. Hij mengt zich niet in de discussie. Maar in Bethanië gaat het over meer. Zelfs over de erkenning van wat hij brengt en verkondigt, de erkenning van wie hij is. Als gast is hij gastheer.

Jezus wijst op het enige noodzakelijke. Heeft hij dit wel zo gezegd, want er zijn immers varianten in de handschriften. Slechts een ding is nodig (Lc. 10,42). Dit is de wil van God doen. In zijn gesprek met een wetgeleerde wijst Jezus naar het voornaamste gebod uit de Wet: God te beminnen en je naaste als je zelf (Lc. 10,26).

In het Onzevader somt Jezus enkele belangrijke beden op, waarbij het gebed om de gave van de Geest de voornaamste is (Lc. 11,13). We zullen ons niet bezorgd maken om wat zullen eten en hoe ons kleden. “Zoek liever het koninkrijk van God en die andere dingen zullen je erbij gegeven worden” (Lc. 12,32).

Aan de edelmoedige jonge man die wil weten wat hij te doen heeft om het eeuwig leven te verwerven zegt Jezus: “Eén ding ontbreekt: Verkoop wat je bezit en geef het aan de armen en volg mij” (Lc. 18,22).

In het huis van Martha en Maria lijkt het enige noodzakelijke te luisteren naar Jezus en zich te voeden aan zijn woord en zijn aanwezigheid.

Martha en Maria, ze drukken twee opgaven uit: dienst en verkondiging. Het is niet goed een tegenstelling te maken tussen actie en contemplatie. Beide hebben hun plaats. Bid en werk voor het rijk Gods.

Naast de vele leuzen en slogans met oproepen om samen dit en dat te doen, is er een die we zelden vermelden en die nochtans in vervulling zal gaan voor ieder van ons. “Wij zuilen alle sterven, elk op een eigen manier.” Hoe ontdekken wij in de wisselvalligheden van het leven het essentiële dat wij niet uit het oog mogen verliezen? Wij hebben hiervoor zowel Martha als Maria nodig, zowel mensen die helpen als mensen die willen horen en luisteren. Maria had het vlugger door dan haar zus dat wanneer Jezus binnenkomt als gast dat hij de Gastheer is.

Een tafelgebed aan een Duitse tafel is tamelijk kort: “Komm, Herr Jesus, sei unser Gast und segne, was du uns bescheret hast.” Ons tafelen, het kan een voorafbeelding zijn van het eeuwig gastmaal.

 

Het bisdom Rijsel heeft in Rijsel in de wijk ‘Humanicité’ een oecumenisch centrum opgericht, dat het accent legt op het onthaal van mensen. Ze kunnen er even op adem komen, een verhaal beluisteren, aan een viering deelnemen. Martha en Maria hebben beide hun naam gegeven aan dit centrum. Het heet Accueil Marthe et Marie.

 “Zie dat is de diepste zin van alle gastvrijheid: dat de ene mens de andere een rustplaats verleent op zijn grote tocht naar het eeuwige leven” (Romano Guardini).